نرخ پایین آب و بدمصرفی مشترکان، چالش جدی تأمین پایدار آب
زهراسادات صحفی ـ قم ـ به گزارش کاریابان ایران و به نقل از روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب استان قم، مهندس مهدی نظرزاده امروز در نشست خبری با اصحاب رسانه استان قم با اشاره به پایان یافتن افق طراحی شده برای تأمین آب استان، اظهار کرد: پیش‌بینی شده بود که با منابع موجود، نیازهای آبی استان تا سال 1415 پاسخ داده شود، اما به دلیل رشد جمعیت و افزایش مصرف، این افق عملاً در سال 1403 پایان یافته است که ضوروی است با جا به جایی تخصصی از صنعت به شرب این کمبود جبران شود.
وی با اشاره به تخصیص 181 میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌های دز، گفت: از این میزان، 144 میلیون مترمکعب مربوط به استان قم است که در مرحله اول 103 میلیون مترمکعب آن برای شرب و 41 میلیون مترمکعب برای صنعت در نظر گرفته شده بود، اما با تغییرات ایجاد شده، بخش صنعت باید مصرف خود را به پساب منتقل کند.
نظرزاده تأکید کرد: امیدواریم با اجرای کامل سامانه انتقال و پروژه‌های علاج‌بخشی، بتوان سهم شرب را به حداکثر و سهم صنعت را به حداقل رساند.
وی در توضیح موانع اجرایی پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم گفت: سامانه انتقال به‌طور کامل اجرا نشده و در شرایط سیلابی بخشی از آب به دلیل ظرفیت محدود تونل، به سمت پایین دست منحرف می‌شود که به همین منظور، پروژه‌ای تحت عنوان “علاج‌بخشی منابع آب قم” در دستور کار قرار گرفته است که با احداث بند در بالا دست تونل مدیریت بهتری روی آب‌های جاری و رسوبات صورت گیرد.
وی در ادامه این نشست با اشاره به طرح نهضت ملی مسکن در قم افزود: این طرح نیاز آبی جدیدی بالغ بر 27 میلیون مترمکعب در سال ایجاد کرده و تلاش می شود بخشی از آن را از محل تکمیل سامانه انتقال تأمین شود..
مدیرعامل آبفای قم با اشاره به تغییر نسبی کیفیت آب در سال جاری گفت: آب شرب قم از لحاظ استانداردهای کیفی در وضعیت مطلوبی قرار دارد، اما شوری آن نسبت به سال گذشته افزایش یافته است؛ علت آن، افزایش استفاده از چاه‌ها در مواقع کم‌آبی و ترکیب با آب سطحی است که باعث کاهش گوارایی می‌شود.
وی درباره وضعیت فاضلاب شهری قم گفت: تنها 42 درصد جمعیت قم تحت پوشش شبکه فاضلاب قرار دارند، در حالی که میانگین کشور 56 درصد و متوسط کلان‌شهرها حدود 75 درصد است.
به گفته نظرزاده پروژه‌های فاضلاب با حمایت استاندار و نمایندگان استان در حال پیشرفت است و هدف‌گذاری شده تا طی چهار سال آینده پوشش فاضلاب به 70 درصد برسد.
وی با بیان اینکه مناطق انسجام، بلوار غدیر، و بخش‌هایی از مناطق دو، سه و شش در اولویت توسعه شبکه فاضلاب هستند، تأکید کرد: کمبود زیرساخت، محدودیت‌های قانونی، و مشکلات ناشی از سکونت‌های غیررسمی، روند اجرای پروژه‌ها را کند کرده، اما شرکت آبفا با مشارکت شورای شهر، شهرداری و دستگاه‌های مرتبط به دنبال رفع این موانع است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم با بیان اینکه حدود 39 میلیون مترمکعب پساب سالانه در قم تولید می‌شود که تنها 18 میلیون مترمکعب آن تعیین تکلیف شده است، یادآور شد: در حال حاضر شهرداری قم و منابع طبیعی بخشی از این پساب را برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کنند و شرکت شهرک‌های صنعتی نیز در حال تکمیل خطوط انتقال برای بهره‌گیری از آن در صنعت هستند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به شکاف درآمدی ناشی از الگوهای مصرف و تعرفه‌های پایین، اعلام کرد: تنها هشت درصد مشترکان پرمصرف خانگی شهری، ۴۳ درصد از درآمد آب‌بهای این بخش را تأمین می‌کنند، در حالی که همچنان هیچ‌کدام از مشترکان، حتی بدمصرف‌ها، بهای واقعی آب را نمی‌پردازند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم با اشاره به میزان پوشش تعرفه‌ای نسبت به قیمت تمام‌شده آب اظهار کرد: مشترکان کم‌مصرف تنها ۱۱.۵ درصد از قیمت تمام‌شده را می‌پردازند، در حالی که بدمصرف‌ها با وجود سهم بالای مصرف، تنها حدود ۱.۶ برابر قیمت دفتری آب را پرداخت می‌کنند؛ این در حالی است که قیمت تمام‌شده واقعی آب حداقل دو تا سه برابر قیمت تمام شده دفتری فعلی برآورد می‌شود.
مدیرعامل شرکت آبفای قم در ادامه از افزایش قابل‌توجه مصرف در برخی مناطق روستایی نیز ابراز نگرانی کرد و گفت: در برخی روستاها نظیر جعفریه، مصرف سرانه به حدود ۲۸۷ لیتر در روز رسیده که بیش از دو برابر الگوی تعیین‌شده است.
وی همچنین با اشاره به ظرفیت‌های مدیریت مصرف تأکید کرد: در شهر قم حجم بالایی از آب به‌وسیله دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن خانگی هدر می‌رود؛ به‌گونه‌ای که بین ۷۰ تا ۷۵ درصد آب ورودی این دستگاه‌ها به فاضلاب ریخته می‌شود در حالی که این پساب قابلیت استفاده در مصارف غیرشرب مانند شستشو و آبیاری فضای سبز خانگی را دارد.
مهندس نظرزاده همچنین از پیگیری برای الزام استفاده از مخازن جمع‌آوری آب باران در ساختمان‌های شهری و روستایی خبر داد و افزود: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک قم، استفاده از باران حتی در حجم کم می‌تواند در کاهش مصرف شبکه تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
به گفته وی، با اجرای ساده‌ترین سیستم جمع‌آوری باران روی پشت‌بام صد متری، می‌توان سالانه حدود ۱۵ هزار لیتر آب ذخیره کرد.
وی تصریح کرد: بر اساس چهل و ششمین مصوبه شورای عالی آب در سال 1403، سازمان نظام مهندسی موکلف شده است مقررات مربوط به جمع‌آوری و استفاده از آب باران را در مباحث مقررات ملی ساختمان وارد کند، و این مهم می‌تواند در مناطقی مانند قم، تغییر مهمی در رفتار مصرف رقم بزند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان قم در پایان با اشاره به تراز مالی شرکت اظهار کرد: در حالی که در بخش آب حدود ۹۹ درصد هزینه‌ها از محل درآمدها تأمین می‌شود، در بخش فاضلاب تنها ۵۷ درصد از قیمت تمام‌شده جبران می‌شود که این تراز شکننده باعث شده اصلاح شبکه و نوسازی زیرساخت‌ها با مشکل مواجه شود.
